Każdy, kto doznał uszczerbku na zdrowiu (fizycznym jak również psychicznym) wskutek nieszczęśliwego zdarzenia lub szkody niematerialnej ma prawo do zadośćuczynienia, czyli finansowej rekompensaty. W jakich sytuacjach można ubiegać się o tę formę odszkodowania i kiedy następuje przedawnienie roszczenia o zadośćuczynienie?
Dla kogo zadośćuczynienie?
Zadośćuczynienie jest rodzajem rekompensaty za doznaną krzywdę, która nie jest związana ze szkodą materialną. Zatem zadośćuczynienie przysługuje na przykład osobie, która została pobita, skutkiem czego są obrażenia ciała. Ta forma rekompensaty należy się także ofiarom przemocy psychicznej, emocjonalnej czy mobbingu, u których doszło do pogorszenia stanu zdrowia psychicznego lub fizycznego. Podstawy prawa do zadośćuczynienia regulują przepisy Kodeksu Cywilnego (art. 444 i 445).
Kiedy roszczenia ulegają przedawnieniu?
Podobnie jak w przypadku starania się o odszkodowanie z polusy OC lub AC, również w przypadku zadośćuczynienia poszkodowana osoba zobowiązana jest do przestrzegania określonych terminów. W polskim prawodawstwie brakuje konkretnych przepisów jednoznacznie regulujących kwestię przedawnienia roszczeń o zadośćuczynienie, zatem należy kierować się przepisami ogólnymi dotyczącymi. Te z kolei są mocno zróżnicowane w zależności od rodzaju doznanej szkody:
– szkoda spowodowana niedozwolonym działaniem sprawcy – 3 lata od dnia uzyskania wiedzy na temat szkody i odpowiedzialnej za nią osoby; 10 lat od dnia zdarzenia.
– szkoda spowodowana występku albo zbrodni – 20 lat od dnia przestępstwa – czas pozyskania wiedzy na temat zajścia i jego sprawcy przez poszkodowanego nie wpływa na ostateczny termin przedawnienia roszczenia.
– szkoda wyrządzona na osobie – 3 lata od dnia zdobycia wiedzy o zdarzeniu i osobie ponoszącej odpowiedzialność za ten czyn.
– szkoda wyrządzona na małoletnim – 2 lata od momentu uzyskania pełnoletności przez poszkodowanego małoletniego.
Kiedy nastąpi przedawnienie roszczenia o zadośćuczynienie?
Zasady regulujące przedawnienie roszczeń o zadośćuczynienie mimo iż odnoszą się do przepisów ogólnych, rządzą się nieco innymi prawami. Ogólnie przyjęta reguła mówi, że przedawnienie roszczenia o zadośćuczynienie następuje po 10 latach od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W przeciwieństwie do terminów ubiegania się o odszkodowanie, termin przedawnienia roszczenia o zadośćuczynienie nie ulega skróceniu ani wydłużeniu przez żadną czynność prawną, w tym postępowanie karne i cywilne. Jedynym sposobem przedłużenia czasu ubiegania się o zadośćuczynienie jest dobrowolne zrzeczenie się przez osobę odpowiedzialną za wyrządzoną krzywdę prawa do korzystania przedawnienia roszczenia. Jednak osoba taka nie może zrzec się tego prawa przed upływem przepisowego terminu.
Które sprawy nie ulegają przedawnieniu?
Są sytuacje, w których prawodawstwo nie przewiduje terminu przedawnienia roszczenia o zadośćuczynienie:
– w przypadku roszczeń utrudnionych lub uniemożliwionych przez działanie sił wyższych – sprawa nie ulega przedawnieniu aż do ustania przeszkody,
– w przypadku roszczeń dzieci przeciwko rodzicom przedawnienia nie przewiduje się aż do wygaśnięcia władzy rodzicielskiej,
– w przypadku roszczeń małżonków względem siebie – przedawnienia nie będzie przez cały czas trwania związku małżeńskiego,
– w przypadku roszczeń osób o ograniczonej zdolności prawnej przeciwko kuratorom lub opiekunom – o przedawnieniu nie będzie mowy aż do ustania kurateli lub opieki.
