Popularność alternatywnych metod odżywiania stale rośnie. Już kilkadziesiąt lat temu odkryto, że dieta ketogeniczna wpływa pozytywnie na stan zdrowia dzieci cierpiących na epilepsję, natomiast większość osób decyduje się na ten sposób żywienia, ponieważ chce zredukować masę ciała. To co przyciąga jej zwolenników to fakt, że nie jest zbyt restrykcyjna i nie powoduje ciągłego uczucia głodu.
Dieta ketogenna jest dietą nieskowęglowodanową i wysokotłuszczową. Jej podstawowym założeniem jest zmniejszenie podaży węglowodanów do maksymalnie 10% dobowego zapotrzebowania kalorycznego lub poniżej 50 g na dzień. Tłuszcz powinien dostarczać minimum 80% energii z diety, natomiast białko w połączeniu z węglowodanami maksymalnie 20%. Proporcje te odbiegają od standardowych zaleceń i piramidy żywieniowej. Przyjmuje się, że idealny stosunek tłuszczów do węglowodanów w diecie ketogenicznej wynosi 3-4:1. Nie bez znaczenia są źródła i jakość przyjmowanego pokarmu. Dieta powinna bazować na produktach nieprzetworzonych, wielonienasyconych kwasach tłuszczowych, wysokiej jakości białku i warzywach. Osoby decydujące się na ten sposób odżywiania powinny zaopatrzyć się w nierafinowane oleje i oliwy, tłuste ryby, orzechy, nasiona oraz niskowęglowodanowe warzywa i owoce. Limit węglowodanów łatwo jest przekroczyć, dlatego w diecie nie ma miejsca na słodycze czy zboża. Źródłem tego makroskładnika powinny być warzywa i owoce (np. jagodowe o niskiej zawartości węglowodanów), które pokryją zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne.
Po pewnym czasie odżywiania się w ten sposób, w organizmie zachodzą zmiany w funkcjonowaniu.Kluczem do sukcesu stosowania tej diety jest wprowadzenie organizmu w stan ketozy. Dotychczas paliwem energetycznym była glukoza pochodząca z węglowodanów. Kiedy zaczyna jej brakować, organizm szuka alternatywnego źródła energii. W tym wypadku stają się nim ciała ketonowe, powstałe w wyniku spalania tłuszczów. W wyniku zmniejszenia stężenia glukozy we krwi, ograniczone zostają też wahania insuliny w organizmie.
Niewątpliwą zaletą diety ketogenicznej według serwisu dietetyk.edu.pl jest to, że w przeciwieństwie do innych restrykcyjnych sposobów odżywiania, nie wymaga ona liczenia kalorii. Nie oznacza to jednak, że nie zostają one ograniczone. Do zmniejszenia masy ciała niezbędny jest ujemny bilans kaloryczny, a w diecie ketogennej jest on zapewniony poprzez zwiększoną sytość. Wysoka podaż tłuszczów, a niska węglowodanów, zmniejsza łaknienie między innymi poprzez wpływ na niektóre hormony. Ujemny bilans kaloryczny w krótkim czasie prowadzi do utraty wagi, co jest dodatkowo spotęgowane przez zmniejszenie zawartości glikogenu wiążącego wodę w organizmie.
Szyba utrata zbędnych kilogramów jest kusząca, ale co dalej? Do tej diety, jak do każdej innej, należy podejść w sposób całościowy i spojrzeć na nią długoterminowo. Jeśli ktoś zakłada, że przejdzie na ketogeniczny sposób odżywiania na pewien czas, szybko schudnie, a następnie wróci do poprzedniego trybu życia, który doprowadził go do otyłości, zawiedzie się. Jest to najprostsza droga do efektu jojo. Z diety ketogenicznej należy wychodzić stopniowo, a po osiągnięciu docelowej masy ciała należy utrzymywać zdrowy sposób żywienia i unikać wchodzenia w dodatni bilans kaloryczny. Dieta ketogenna nie jest dietą ,,cud”. Jest to narzędzie, dzięki któremu niektórym łatwiej będzie poradzić sobie z ujemnym bilansem kalorycznym.
Jak każdy alternatywny sposób odżywiania, dieta ketogenna niesie ze sobą pewne ryzyko. Poprzez specyficzny rozkład makroskładników może ona doprowadzić do niedoboru niektórych składników odżywczych. Ograniczenie węglowodanów, czyli między innymi produktów pełnoziarnistych może wiązać się z niewystarczającą podażą błonnika czy witamin z grupy B. Należy zadbać o dostarczenie tych składników z innymi produktami, dozwolonymi na diecie ketogennej. Kolejnym potencjalnym zagrożeniem związanym z dietą wysokotłuszczową jest zbyt duża ilość nasyconych kwasów tłuszczowych, które według zaleceń powinny być ograniczone do minimum. Dobór odpowiednich produktów bogatych w nienasycone kwasy tłuszczowe znacznie ograniczy to ryzyko. Niektóre badania wskazują nawet na zmniejszenie stężenia triglicerydów i cholesterolu LDL oraz obniżenie ciśnienia u osób stosujących dietę ketogeniczną. Zastosowanie tej metody żywienia powinny jednak rozważać tylko osoby zdrowe. Niektóre schorzenia, jak np. problemy z nerkami, trzustką czy wątrobą będą przeciwwskazaniem. Najrozsądniejszym rozwiązaniem będzie wchodzenie w stan ketozy pod nadzorem lekarza lub dietetyka.
Podsumowując, dieta ketogeniczna może być skuteczna w kontekście redukcji masy ciała, ale niekoniecznie sprawdzi się ona u wszystkich. To, czy będzie zdrowa i pomocna zależy od tego w jaki sposób się ją skomponuje i czy zadba się o jej jakość. Osoby niedoświadczone, o małej wiedzy na temat odżywiania, powinny ją zastosować pod kontrolą specjalisty. Diety niskowęglowodanowe wciąż są badane i nie są jeszcze do końca sprawdzone, więc trzeba do nich podchodzić ostrożnie. Należy pamiętać o regularnych badaniach podczas tego typu eksperymentów z odżywianiem.
